ศึกษาวิเคราะห์คุณค่าของความเมตตาตามแนวสุวรรณสามชาดก

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาเมตตาบารมีในคัมภีร์พระพุทธศาสนา (๒) เพื่อศึกษาการบำเพ็ญเมตตาบารมีในสุวรรณสามชาดก และ (๓) เพื่อวิเคราะห์คุณค่าของความเมตตาตามแนวสุวรรณสามชาดก เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า เมตตาบารมีในคัมภีร์พระพุทธศาสนา หมายถึง ความรัก ความปรารถนาดี มีไมตรี คิดเกื้อกูลให้ผู้อื่นและสรรพสัตว์ทั้งปวงมีความสุข ความเจริญ การบำเพ็ญเมตตาเป็นการละอกุศลและการเจริญกุศลเพื่อประโยชน์แก่ผู้ปฏิบัติและเพื่อพระโพธิญาณ แบ่งเป็น ๓ ระดับ ได้แก่ (๑) การบำเพ็ญเมตตาบารมีเบื้องต้นคือการอุทิศด้วยทรัพย์สมบัติและบริวารทั้งหลาย (๒) เมตตาอุปบารมี คือการบำเพ็ญบารมีขั้นกลาง อุทิศอวัยวะน้อยใหญ่ในร่างกายตน และ (๓) เมตตาปรมัตถบารมี คือการบำเพ็ญบารมีขั้นสูงอุทิศด้วยชีวิตของตน อานิสงส์ของผู้มีเมตตาได้แก่ (๑) หลับเป็นสุข (๒) ตื่นเป็นสุข (๓) ไม่ฝันร้าย (๔) เป็นที่รักของมนุษย์ทั้งหลาย (๕) เป็นที่รักของอมนุษย์ (๖) เทวดาทั้งหลายรักษา (๗) ไฟ ยาพิษหรือศัสตรากล้ำกลายไม่ได้ (๘) จิตตั้งมั่นเร็ว (๙) สีหน้าสดใส (๑๐) ไม่หลงลืมสติตาย (๑๑) คุณวิเศษแห่งเมตตาอันยอดยิ่งส่งผลให้เข้าถึงพรหมโลก การบำเพ็ญเมตตาบารมีในสุวรรณสามชาดก ตั้งแต่การเสวยชาติเป็นสุวรรณสามพระโพธิสัตว์ พระองค์พึงระลึกอยู่เสมอว่ามารดาบิดาคือพรหมของบุตรจึงได้ปรนนิบัติต่อบิดามารดาด้วยความรักและปรารถนาให้มีความสุขยิ่งขึ้น เมตตาที่มีต่อพระเจ้าปิลยักษ์ด้วยการให้อภัย ไม่โกรธเคืองพยาบาทและกล่าววาจาไพเราะอ่อนหวานในขณะสนทนาแม้ตนนั้นจะถูกศรธนูอาบยาพิษทะลุข้างขวาไปยังข้างซ้ายจนกระอักเป็นเลือดออกมาด้วยความทุกข์ทรมานและเมื่อฟื้นขึ้นมายังเมตตาแสดงธรรม การบำเพ็ญเมตตาบารมีต่อสัตว์ต่อสิ่งแวดล้อม ป่าไม้ แม่น้ำ ด้วยการไม่เบียดเบียน ไม่ทำร้าย ไม่ฆ่า ไม่ทำลาย ช่วยปกป้องและอนุรักษ์สัตว์ป่าและสิ่งแวดล้อม และคุณค่าของความเมตตาตามแนวสุวรรณสามชาดก ปรากฏให้เห็นเด่นชัดในความรัก ความปรารถนาดี มีความกตัญญูรู้คุณและตอบแทนบุญคุณ การให้อภัย ความอดทน การละความพยาบาท ประพฤติตนเป็นผู้นอบน้อมถ่อมตนและการมีจิตเมตตาอันบริสุทธิ์อันเป็นคุณค่าของการบำเพ็ญเมตตาบารมีในการนำไปสู่มรรคผลนิพพาน