การบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมโดยพระสงฆ์บนพื้นที่สูงเพื่อการพัฒนาสังคมที่ยั่งยืนตามเป้าหมาย SDGs
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมในพื้นที่สูงเป็นประเด็นสำคัญของประเทศไทย เนื่องจากพื้นที่ดังกล่าวเป็นแหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่มีบทบาทในการรักษาสมดุลของระบบนิเวศ บทความนี้เน้นศึกษาบทบาทของพระสงฆ์ในสังคมไทยที่มีส่วนช่วยเสริมสร้างความยั่งยืนในพื้นที่สูง โดยผสมผสานหลักธรรมในพุทธศาสนากับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) ผ่านการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม การศึกษา และการส่งเสริมสุขภาพในชุมชน พระสงฆ์ทำหน้าที่เป็นผู้นำทางจิตวิญญาณและศูนย์รวมของชุมชน โดยดำเนินโครงการที่สนับสนุนการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน เช่น การปลูกป่า การจัดการขยะ และการพัฒนาเกษตรกรรมเชิงอนุรักษ์ อีกทั้งยังทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษาและผู้สนับสนุนการแก้ปัญหาความขัดแย้งในชุมชน แนวทางการจัดการสิ่งแวดล้อมเชิงพุทธ เช่น หลักสันโดษและเศรษฐกิจพอเพียง ถูกนำมาปรับใช้เพื่อส่งเสริมการลดการบริโภคที่เกินความจำเป็น การอนุรักษ์ทรัพยากร และการฟื้นฟูระบบนิเวศ นอกจากนี้ บทบาทของพระสงฆ์ยังครอบคลุมการเสริมสร้างคุณภาพชีวิตในด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะการพัฒนาสุขภาวะและการศึกษาในชุมชนห่างไกล โดยใช้กิจกรรมที่ส่งเสริมความรู้ ความเข้าใจ และการมีส่วนร่วมของประชาชน เพื่อสร้างความตระหนักรู้ในความสำคัญของสิ่งแวดล้อม
บทความนี้ชี้ให้เห็นว่า พระสงฆ์มีบทบาทสำคัญในการผลักดันเป้าหมาย SDGs หลายด้าน เช่น เป้าหมายที่ ๓ (สุขภาพที่ดี) เป้าหมายที่ ๔ (การศึกษาที่มีคุณภาพ) และเป้าหมายที่ ๑๕ (การอนุรักษ์ระบบนิเวศบนบก) ความร่วมมือระหว่างพระสงฆ์ ชุมชน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ส่งผลให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืนที่เน้นการผสานระหว่างการอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติอย่างสมดุล ทั้งนี้ ข้อเสนอแนะสำคัญคือการสนับสนุนด้านทรัพยากร ความรู้ และการสร้างเครือข่ายความร่วมมือ เพื่อให้การดำเนินงานของพระสงฆ์เป็นกลไกสำคัญในการสร้างความยั่งยืนในระยะยาว
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
จิตติมา เสนาไชย. “บทบาทวัดในการส่งเสริมสุขภาพชุมชน: กรณีศึกษาวัดพระธาตุดอยสะเก็ดจังหวัดเชียงใหม่”. วารสารพุทธศาสตร์ศึกษา. ปีที่ ๖ ฉบับที่ ๒ (กรกฎาคม-ธันวาคม ๒๕๕๘): ๙๔.
ชญานิน จันทรวิจิตร์ และ พินิจ ลาภธนานนท์. “บทบาทด้านการศึกษาสงเคราะห์ของวัดและพระสงฆ์ต่อเด็กด้อยโอกาสทางการศึกษาในพื้นที่ชายแดนแม่สอด”. วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์. ปีที่ ๗ ฉบับที่ ๑ (มกราคม-มีนาคม ๒๕๖๑): ๑๓๘.
พระครูพิลาสธรรมากร (ณัฐพล ประชุณหะ) และคณะ. “การพัฒนาเชิงพื้นที่ของพระบัณฑิตอาสาและพระธรรมจาริกเพื่อแก้ปัญหาความยากจนของราษฎรบนพื้นที่สูง”. รายงานวิจัย. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ทุนอุดหนุนการวิจัยจากกองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม, ๒๕๖๖.
พระครูสมุห์วัลลภ ฐิตสํวโร และคณะ. “เครือข่ายพระนักพัฒนา: แนวปฏิบัติและกระบวนการพัฒนาคุณภาพชีวิตของกลุ่มชาติพันธุ์บนพื้นที่สูง”. วารสารพุทธศิลปกรรม. ปีที่ ๕ ฉบับที่ ๒ (กรกฎาคม – ธันวาคม ๒๕๖๕) : ๑๑.
พระธรรมปิฎก (ป. อ. ปยุตฺโต). เศรษฐศาสตร์แนวพุทธ. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์โกมลคีมทอง, ๒๕๓๘.
พระพรหมบัณฑิต (ประยูร ธมฺมจิตฺโต). “ศาสนากับเป้าหมาย การพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs)”. ใน สารนิพนธ์พุทธศาสตรบัณฑิต ๒๕๖๒. อยุธยา: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๖๒.
พุทธทาสภิกขุ. สันโดษไม่เป็นอุปสรรคแก่การพัฒนา. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์ภาพพิมพ์, ๒๕๓๙.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๓๙.
สกุณา คงจันทร์ และคณะ. “แนวปฏิบัติและกระบวนการฟื้นฟูสิ่งแวดล้อมของเครือข่ายพระนักพัฒนาบนพื้นที่สูง : พื้นที่ต้นแบบ อำเภอฮอด แม่แจ่ม แม่สะเรียง”. วารสารพุทธศาสตร์ศึกษา. (ปีที่ ๑๔ ฉบับที่ ๒ กรกฎาคม - ธันวาคม ๒๕๖๖): ๒๔.
สมเด็จพระญาณสังวร. สันโดษ. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์อมรินทร์ปริ้นติ้งกรุ๊ป, ๒๕๓๓.
สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) และหน่วยงานภายใต้ปฏิญญาเชียงใหม่. ยุทธศาสตร์การวิจัยพื้นที่สูง (พ.ศ.๒๕๕๕-๒๕๕๙). กรุงเทพมหานคร: สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.), ๒๕๕๕.
Brundtland, G.. Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future. United Nations General Assembly document A/42/427, 1987.
กัลยาณมิตร. “วัดบ้านขุน จ. เชียงใหม่”. [ออนไลน์]. แหล่งที่มา: https://kalyanamitra.org/th/article_detail.php?i=4265&utm_source=chatgpt.com [๑๗ มีนาคม ๒๕๕๑].
United Nations. “Transforming Our World”. in The 2030 Agenda for Sustainable Development. [Online]. Available: https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld/publication.
United Nations. “The Sustainable Development Goals Report 2023”. in United Nations Publications. [Online]. Available: https://unstats.un.org/sdgs/report/ 2023/.