รูปแบบการเผยแผ่องค์ความรู้และวิถีปฏิบัติแห่งความเป็นธรรม ในทศชาติชาดกผ่านระบบดิจิตัลออนไลน์

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาองค์ความรู้และวิถีปฏิบัติแห่งความเป็นธรรมที่ปรากฏในเรื่องทศชาติชาดก (๒) เพื่อพัฒนารูปแบบการเผยแผ่องค์ความรู้และวิถีปฏิบัติแห่งความเป็นธรรมที่ปรากฏในเรื่องทศชาติชาดกผ่านระบบดิจิตัลออนไลน์ (๓) เพื่อนำเสนอนวัตกรรมการเผยแผ่ทศชาติชาดกเชิงสร้างสรรค์บนฐานข้อมูลติจิตัลออนไลน์ ด้วยวิธีการวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาข้อมูลจากพระไตรปิฎก อรรถกถา เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง สัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน ๕ รูป/คน วิเคราะห์ข้อมูล เรียบเรียงข้อมูลและนำเสนอข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหาและเชิงพรรณนาวิเคราะห์

          ผลการศึกษาพบว่า องค์ความรู้ในทศชาติชาดก ได้แก่ (๑) การบำเพ็ญบารมี ๑๐ ประการของพระโพธิสัตว์ และ (๒) ความเป็นธรรมที่สะท้อนในเรื่องราวทศชาติชาดก ส่วนแรก การบำเพ็ญบารมีของพระโพธิสัตว์แสดงออกผ่านการปฏิบัติบารมี ๑๐ ประการ ได้แก่ ทานบารมี ศีลบารมี เนกขัมมบารมี ปัญญาบารมี วิริยบารมี ขันติบารมี สัจจบารมี อธิษฐานบารมี เมตตาบารมี และอุเบกขาบารมี ส่วนที่สอง ความเป็นธรรมในทศชาติชาดกสะท้อนให้เห็นผ่านหลายประเด็น เช่น การปฏิบัติต่อนักโทษและผู้พิการ การดูแลประชาชน การจัดการกับบุคคลที่มีความอิจฉาริษยาในองค์กร การบริหารอำนาจ การป้องกันการแย่งชิงราชสมบัติ รวมถึงบทบาทและคุณธรรมของผู้นำ การบำเพ็ญประโยชน์เพื่อสังคม การบริจาคช้างมงคล การบำเพ็ญทาน ที่เรียกว่า สัตตสตกมหาทาน รวมถึงการเสียสละบุตรธิดาและพระชายา ทั้งหมดนี้สะท้อนถึงการปฏิบัติที่ส่งเสริมความเป็นธรรมและความเมตตาต่อสังคม รูปแบบการเผยแผ่องค์ความรู้และวิถีปฏิบัติแห่งความเป็นธรรม ที่ปรากฏในทศชาติชาดกผ่านระบบดิจิตัลออนไลน์ มี ๓ รูปแบบ ได้แก่ (๑) รูปแบบการนำเสนอข้อมูลตามหลักฐานเชิงประจักษ์ เพื่อให้ได้ข้อมูลเกี่ยวกับทศชาติชาดกที่สะท้อนให้เห็นถึงองค์ความรู้และวิถีปฏิบัติแห่งความเป็นธรรมที่สอดแทรกอยู่ (๒) รูปแบบการนำเสนอแบบแนะนำ เพื่อชี้ให้เห็นถึงสาระสำคัญ บุคคลสำคัญ เหตุการณ์ และหลักธรรมหรือมีคติธรรมที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้เกิดประโยชน์แก่ชีวิตของคนในสังคมได้ (๓) รูปแบบการนำเสนอแบบโน้มน้าว เพื่อโน้มน้าวจิตใจของผู้ฟังให้เกิดแรงจูงใจใฝ่สร้างสรรค์สิ่งที่ดีงาม ที่เป็นประโยชน์ทั้งแก่ตนเอง แก่คนอื่น หรือแก่สังคมส่วนรวม