พุทธศาสนสถาน : แนวทางการพัฒนาด้านการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและภูมิปัญญาสู่ความเป็นเศรษฐกิจสร้างสรรค์ในยุควัฒนธรรมร่วมสมัย

Main Article Content

คลฑรรน์รัตน์ ดิษบรรจง
อริสา สายศรีโกศล
พระมหาวิชิต อคฺคชิโต
สุรชัย พุดชู
กฤษฎา ดิษบรรจง

บทคัดย่อ

          พุทธศาสนสถานเป็นสถานที่สำหรับอาศัยของพระภิกษุสงฆ์ สามเณรผู้ประพฤติดี เป็นที่บำเพ็ญกุศลและประกอบกิจกรรมประเพณีต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับทางพระพุทธศาสนา เป็นสถานที่ศึกษาวิชาการและเผยแผ่ธรรมะในพระพุทธศาสนา เป็นสถานสงเคราะห์สำหรับประชาชน เป็นศูนย์รวมจิตใจของพุทธศาสนิกชน ปัจจุบันพุทธศาสนสถานกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และภูมิปัญญาที่มีคุณค่าของนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ เป็นทางสร้างรายได้ สร้างอาชีพ ให้กับชุมชน สังคม และยกระดับเศรษฐกิจของประเทศชาติให้ดีขึ้น การพัฒนาพุทธศาสนสถานให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและภูมิปัญญาสู่ความเป็นเศรษฐกิจสร้างสรรค์ในยุควัฒนธรรมร่วมสมัย ของวัดท่องเที่ยวกลางกรุงเทพมหานคร ที่มีการอนุรักษ์และพัฒนาในมิติด้านประวัติศาสตร์ มิติด้านวัฒนธรรมประเพณี มิติด้านศาสนา มิติด้านสุขภาพและการพัฒนาด้านภูมิทัศน์และสภาพแวดล้อม เป็นแลนด์มาร์คสำคัญที่มีนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศนิยมเข้าเยี่ยมชมเป็นอย่างมาก


          แนวทางการพัฒนาพุทธศาสนสถานวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร พุทธสถานวัดอรุณราชวรารามวรวิหาร และพุทธสถานวัดเทพธิดารามวรวิหาร ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและภูมิปัญญาในยุควัฒนธรรมร่วมสมัย ด้วยการนำพลังของ Soft Power ที่มีอยู่ มาใช้เป็นแรงผลักดันเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว กระตุ้นเศรษฐกิจ สร้างรายได้ สร้างอาชีพให้กับชุมชน สังคม และประเทศชาติ อีกทั้งยังเป็นการอนุรักษ์ สืบสาน วัฒนธรรม ประเพณี วิถีชีวิต และอัตลักษณ์ของความเป็นชาติไทย ดังนี้  (๑) การพัฒนาในมิติทางประวัติศาสตร์ จากพุทธศาสนสถานที่ถ่ายทอดความรู้ทางประวัติศาสตร์ เป็นการนำแนวความคิดสร้างสรรค์ใหม่ที่จูงใจนักท่องเที่ยว ด้วยการนำเทคโนโลยีระบบ AR ในการสร้างสีสันให้พุทธศาสนสถานมองดูโดดเด่นสวยงาม ประกอบกับการใช้นวัตกรรมใหม่ด้วย แอปพลิเคชั่น ในการสื่อสารกับนักท่องเที่ยว (๒) การพัฒนาในมิติทางศาสนา จากพุทธศาสนสถานที่คงรูปแบบของพิธีการทางศาสนาเดิมไว้ เป็นการนำเอาเทคโนโลยีใหม่ มัลติมีเดีย สร้างเป็นภาพเคลื่อนไหวเพื่อเสริมให้พุทธศาสนสถานดูมีชีวิตชีวาและสมจริง (๓) การพัฒนาในมิติด้านประเพณีหรือเทศกาล จากพุทธศาสนสถานที่เป็นแหล่งจัดกิจกรรมทางวัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตของชุมชนแบบดั้งเดิม เป็นการประยุกต์รูปแบบของประเพณีด้วยการทำบุญไหว้พระเสริมสิริมงคลพร้อมบรรยากาศของความรื่นรมย์ในประเพณีหรือเทศกาล อีกทั้งสร้างแรงจูงใจให้กับนักท่องเที่ยวด้วยเทรนด์ใหม่ มีการใช้เทคโนโลยีระบบ AR และนวัตกรรมสมัยใหม่ (๔) การพัฒนาในมิติด้านสุขภาพ จากพุทธศาสนสถานที่มุ่งเน้นให้ความสุขในด้านสุขภาพจิตใจและกายด้วยสภาพแวดล้อมที่สะดวกสบาย ร่มเย็น มาเป็นการบูรณาการด้วยการเพิ่มศูนย์การเรียนรู้เพื่อสุขภาพจิตและกาย ตลอดถึงมีการถ่ายทอดองค์ความรู้จากเรื่องราวที่ได้บันทึกในพุทธศาสนสถานไว้ใน แอปพลิเคชั่น และดิจิตอลอาร์ท (๕) การพัฒนาในมิติด้านภูมิทัศน์และสภาพแวดล้อม จากบรรยากาศของความร่มรื่น และความสงบ ของพุทธศาสนสถาน เป็นพุทธศาสนสถานที่มีความสวยงามจากเทคโนโลยีและนวัตกรรม แสง สี เสียง ให้ดูตระการตาในยามค่ำคืน

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
ดิษบรรจง ค., สายศรีโกศล อ., อคฺคชิโต พ., พุดชู ส., และ ดิษบรรจง ก. “พุทธศาสนสถาน : แนวทางการพัฒนาด้านการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและภูมิปัญญาสู่ความเป็นเศรษฐกิจสร้างสรรค์ในยุควัฒนธรรมร่วมสมัย”. วารสารมหาจุฬาวิชาการ, ปี 12, ฉบับที่ 1, มกราคม 2025, น. 287-03, https://so04.tci-thaijo.org/index.php/JMA/article/view/277027.
ประเภทบทความ
บทความวิชาการ

เอกสารอ้างอิง

การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย. วัดพัฒนา ๔๓. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์การศาสนา, ๒๕๔๓.

กิตติศักดิ์ กลิ่นหมื่นไวย และคณะ. “แนวทางส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงพุทธศิลป์ วัดปงสนุกเหนือ ตำบลเวียงเหนือ อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง”. วารสารรัชตภาคย์. ปีที่ ๑๖ ฉบับที่ ๔๗ (กรกฎาคม – สิงหาคม ๒๕๖๕) : ๒๘๘.

จุฑาภรณ์ หินซุย. “แนวทางการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงพุทธ กรณีศึกษาวัดประชาคมวนาราม จังหวัดร้อยเอ็ด”. ใน การประชุมวิชาการ การพัฒนาชนบทที่ยั่งยืน ครั้งที่ ๔ ประจำปี ๒๕๕๗. วันที่ ๑๑-๑๓ มิถุนายน ๒๕๕๗.

นิลรัตน์ กลิ่นจันทร์. “ศึกษาศาสนสถานที่สำคัญต่อการอนุรักษ์การท่องเที่ยวของวัดในกรุงเทพมหานคร”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต (สาขาการบริหารจัดการคณะสงฆ์). บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๕๓.

พระครูภาวนาวชิรคุณ (วัชรินทร์ วชิรธมฺโม). “รูปแบบการพัฒนาวัดให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิง วัฒนธรรมในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา”. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต. สาขาการจัดการเชิงพุทธ: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๕๗.

พระครูวัฒนสตานุกูล (ลท̣ธคุโณ). “วัดเป็นแหล่งท่องเที่ยวการเรียนรู้เพื่อสร้างเศรษฐกิจชาติ”. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์. ปีที่ ๑ ฉบับที่ ๒ (กันยายน – ธันวาคม ๒๕๕๗) : ๑๕๕ - ๑๕๗.

พระธรรมปิฎก (ป. อ. ปยุตฺโต). จาริกบุญจารึกธรรม. กรุงเทพมหานคร: บริษัทสหธรรมิก จำกัด, ๒๕๓๙.

พระมหาบุญพิเชษฐ์ จันทร์เมือง. “การจัดการการท่องเที่ยวในพระอารามหลวงชั้นเอกในเกาะรัตนโกสินทร์”. ปริญญานิพนธ์หลักสูตรปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต. สาขาวิชาการวางแผนและการจัดการการท่องเที่ยวเพื่ออนุรักษ์สิ่งแวดล้อม: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, ๒๕๕๓.

พระระพิน พุทธิสาโร. “แนวคิดการจัดการทรัพยากรท่องเที่ยว (วัด) ในพุทธศาสนา : ทฤษฎี หลักการ และวิถีปฏิบัติ”. รายงานวิจัย. ภาควิชารัฐศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๖๐.

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๓๙.

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกภาษาบาลี ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, ๒๕๓๙.

ยโสธารา ศิริภาประภากร และคณะ. “การส่งเสริมด้านการท่องเที่ยวตามเส้นทางแสวงบุญในมิติทางศาสนา : กรณีการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมด้านศาสนา วัดโยธาประสิทธิ์ ตำบลนอกเมือง อำเภอเมืองสุรินทร์ จังหวัดสุรินทร์”. วารสารวิจัยวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์. ปีที่ ๔ ฉบับที่ ๑ (๒๐๒๐). (มกราคม - มิถุนายน ๒๕๖๓) : ๒๘๐ – ๒๘๑.

ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕. กรุงเทพมหานคร: อักษรเจริญทัศน์, ๒๕๒๕.

วสันต์ ชีวะสาธน์. ศาสนสถานในพุทธศาสนา : แหล่งและบทบาท. กรุงเทพมหานคร: อักษรเจริญทัศน์, ๒๕๕๒.

สำนักพัฒนาบริการท่องเที่ยว กรมการท่องเที่ยว กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา. คู่มือการตรวจ ประเมินมาตรฐานคุณภาพแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม. พิมพ์ครั้งที่ ๒. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานกิจการโรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก ในพระบรมราชูปถัมภ์, ๒๕๕๗.