ลักษณะของบัณฑิตที่พึงประสงค์

บทคัดย่อ

         คำว่า “บัณฑิต” มาจากภาษาบาลีว่า “ปัณฑิตา” ซึ่งแปลว่า ผู้ดำเนินชีวิตด้วยปัญญา  ซึ่งตรงข้ามกับคำว่า “พาล” (พาลา พาโล) ที่แปลว่าคนโง่ หรือคนที่ดำเนินชีวิตด้วยตัณหา โดยทั่วไปแล้ว  คุณค่าและความสำคัญของบัณฑิตทางโลกจะถูกวัดด้วยใบปริญญาที่จะนำไปเป็นเครื่องมือสำหรับการันตีเพื่อเป็นใบเบิกทางในการแสวงหาอาชีพ และวัตถุเพื่อเลี้ยงปากเลี้ยงท้อง ฉะนั้น หากจะกล่าวว่าบัณฑิตหมายถึงผู้ฉลาด คำว่า ฉลาดในบริบททางโลกย่อมหมายถึงความฉลาดในการใช้ความรู้เพื่อเอาตัวรอดโดยการแสวงหาปัจจัยสี่มาเป็นเครื่องมือหล่อเลี้ยงร่างกาย  แต่เมื่อกล่าวถึง “บัณฑิตในทางธรรม” ย่อมมีนัยที่ลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น เพราะบัณฑิตในบริบทนี้ แม้จะหมายถึง “ความฉลาด” เช่นเดียวกัน แต่เป็นความฉลาดทางปัญญา ที่ไม่ได้หมายถึงการเอาตัวรอดทางกายภาพเท่านั้น หากแต่เป็นการพาตัวเองให้หลุดพ้นจากกับดักของ “โลกธรรม” ที่มนุษย์กำลังเผชิญหน้าในทุกขณะของการดำเนินชีวิตและการทำงาน 

          การศึกษาเรื่อง “ลักษณะของบัณฑิตที่พึงประสงค์” นี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและอธิบายถึงลักษณะของบัณฑิตที่ดี บัณฑิตกับการมีจริยธรรม บัณฑิตกับการมีความรู้ บัณฑิตกับการมีความคิด บัณฑิตกับการอยู่ร่วมกับบุคคลอื่นในสังคม บัณฑิตกับการสื่อสารให้คนอื่นเข้าใจ ความเป็นสังคมชุมชนวิชาการ บัณฑิตกับการสมาคมในสังคมชุมชนวิชาการ รวมถึงยังได้กล่าวถึงการสั่งสอนและอบรมบัณฑิตที่ดีว่าควรทำอย่างไร การคิด พูด อ่าน เขียนของบัณฑิตและการทำตนให้เป็นที่ยอมรับในสังคมชุมชนวิชาการ