นวัตกรรมสังคมรากหญ้ากับการพัฒนาท้องถิ่นชุมชนภาคตะวันออก

บทคัดย่อ

              การวิจัยครั้งนี้เป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบนวัตกรรมสังคมรากหญ้า ในชุมชนท้องถิ่นตะวันออก ปัจจัยที่ก่อให้เกิดการสร้างนวัตกรรรมเหล่านั้น ตลอดจนศึกษาความสัมพันธ์ของนวัตกรรมสังคมจากรากหญ้ากับการพัฒนาท้องถิ่นอย่างยั่งยืน ซึ่งชุมชนท้องถิ่นที่ใช้เป็นตัวแทนของชุมชนภาคตะวันออกที่ผู้วิจัยศึกษานั้นประกอบไปด้วยชุมชนวนเกษตรพวา ชุมชนเครือข่ายสัจจะสะสมทรัพย์ จ.ตราด ชุมชนริมน้าจันทบูรและชุมชนพลอยจันทบุรี ทั้ง 4 ชุมชนนี้ถือเป็นตัวแทนของนวัตกรรมแนวคิดใหม่เพื่อการพัฒนานวัตกรรมทางด้านการจัดการบริหารองค์กร นวัตกรรมทางด้านผลิตภัณฑ์ และนวัตกรรมกระบวนการผลิตและแปรรูปตามลาดับ ผู้วิจัยได้อาศัยแนวคิดด้านนวัตกรรมรากหญ้าและเครือข่ายชุมชนเป็นแนวคิดหลักในการศึกษาวิจัย ทางผู้วิจัยทาการเก็บรวบรวมข้อมูลผ่านการสัมภาษณ์ การสังเกตการณ์ และศึกษางานวิจัยเพิ่มเติม รวมถึงวิเคราะห์ในเชิงเศรษฐศาสตร์การเมือง ซึ่งประกอบไปด้วยแนวคิด GI/ Murphy/ George C.Homans เป็นกรอบในการศึกษา ผลการวิจัย พบว่า รูปแบบของนวัตกรรมรากหญ้าในเครือข่ายชุมชนภาคตะวันออกมีรูปแบบความสอดคล้องกับเชื่อมโยงกันระหว่างนวัตกรรม และ บทบาทของสังคมในแต่ละสังคมอย่างเห็นได้ชัดและแตกต่างกัน นวัตกรรมดังกล่าวกลมกลืนเข้ากับวิถีชีวิตของคนในแต่ละชุมชนทั้งด้านการดารงชีพและการอยู่ร่วมกันกับธรรมชาติ รูปแบบของนวัตกรรมเหล่านี้ยังช่วยส่งผลให้เกิดส่งผลให้เกิดความยั่งยืนในชีวิตของคนในชุมชนได้เป็นอย่างดี โดยเห็นได้ชัดจากทั้งชุมชนวนเกษตรพวา ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความสามารถในการอยู่ร่วมกันกับสัตว์อย่างช้างป่าได้อย่างยั่งยืนผ่านนวัตกรรมวนเกษตร และชุมชนสัจจะสะสมทรัพย์ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความสอดคล้องของการดารงชีพและการตั้งมั่นในคุณธรรมที่ส่งผลให้ชีวิตความเป็นอยู่ของคนในชุมชนเป็นไปได้อย่างราบรื่นและส่งผลต่อความเจริญของชุมชน อย่างไรก็ตาม นวัตกรรมรากหญ้าไม่เพียงแต่เป็น สิ่งที่ต้องได้รับการผลักดันจากคนในชุมชนเท่านั้น แต่ยังต้องได้รับการสนับสนุนและช่วยเหลือจากรัฐบาลต่อไปเพื่อก่อให้เกิดความก้าวหน้าและยั่งยืน รัฐบาลจึงจาเป็นต้องเข้ามามีบทบาทในการส่งเสริมให้นวัตกรรมเหล่านี้ โดยเฉพาะผู้ประกอบการด้านการทาเสื่อจันทบูรและพลอยจันทบุรีสามารถดารงอยู่ต่อไปได้ในอนาคต