ภาพตัวแทนการตอบสนองของชาวชนบทต่อวาทกรรมการพัฒนาการศึกษา เพื่อสร้างความทันสมัยที่นาเสนอในเพลงลูกทุ่ง

บทคัดย่อ

               บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภาพตัวแทนการตอบสนองของชาวชนบทต่อวาทกรรมการพัฒนาการศึกษาเพื่อสร้างความทันสมัยที่นำเสนอในเพลงลูกทุ่ง โดยศึกษาจากเพลงลูกทุ่งตั้งแต่ พ.ศ. 2507 จนถึง 2562 จำนวน 156 เพลง ที่เจาะจงเลือกมาเป็นกลุ่มตัวอย่างเพราะมีเนื้อเพลงสื่อถึงประเด็นความคิดด้านการศึกษาในสังคมไทย และเป็นเพลงที่รวบรวมได้จากเว็บไซต์สาระบันเทิงยอดนิยมต่าง ๆ และเอกสารเกี่ยวกับเพลงลูกทุ่ง การวิจัยนี้ใช้กรอบแนวคิด เรื่อง การนำเสนอสัญลักษณ์ภาพตัวแทนตามทัศนะของ แฟร์คลัฟ (Fairclough) ซึ่งมองว่าวาทกรรมเป็นเหตุให้เกิดการเลือกนำเสนอโครงสร้าง และรูปแบบการจัดโครงสร้างทางภาษาตามทัศนคติ คุณค่า อุดมการณ์ อารมณ์ความรู้สึกของบุคคลที่มีต่อโลก
                ผลการวิจัยพบว่า ภาพตัวแทนส่วนใหญ่เป็นการยอมรับวาทกรรมการพัฒนาการศึกษาฯ เนื้อเพลงลูกทุ่งนำเสนอภาพตัวแทนที่ยอมรับวาทกรรมการพัฒนาการศึกษาฯ สรุปได้เป็น 7 ชุดความคิด เรียงลำดับจากมากไปหาน้อย ได้แก่ 1) ระดับการศึกษาเป็นเกณฑ์กำหนดระดับทางสังคม 2) การเข้าศึกษาในระบบทำให้มีความสุขจากการได้พบรัก 3) การเรียนต่อในระดับสูงขึ้นยิ่งมีอนาคตที่ดีขึ้น 4) การใช้อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ด้านการศึกษามาเทียบเคียงการเรียนรู้จากประสบการณ์ชีวิต 5) การไปศึกษาเล่าเรียนในเมืองหลวงหรือเขตเมืองเป็นการลงทุนที่ไม่สูญเปล่า 6) มหาวิทยาลัยรามคำแหงเป็นเป้าหมายในอุดมคติของชาวชนบท และ 7) การศึกษาทำให้ได้เปลี่ยนวิถีชีวิตและมีโอกาสอยู่ในเมืองหลวงที่ทันสมัย ในขณะเดียวกันก็พบว่ามีภาพตัวแทนที่ต้านวาทกรรมการพัฒนาการศึกษาฯ อยู่ 7 ชุดความคิด เรียงลำดับจากมากไปหาน้อย ได้แก่ 1) การไปเรียนแล้วเสียคนหรือเอาดีไม่ได้ 2) สถานะของครูในสังคมชนบทไม่ดี 3) คุณภาพการศึกษาในชนบทยังไม่ได้มาตรฐาน และขาดประสิทธิภาพ 4) การวิพากษ์ปริญญาหรือความเป็นบัณฑิตว่าไม่มีคุณค่าหรือไม่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้เท่าการเรียนรู้ในชีวิตจริง 5) การเข้ารับการศึกษาต้องแลกกับความยากลำบากของครอบครัว 6) เกณฑ์ด้านระดับศึกษาสร้างปัญหาให้กับชาวชนบทในการหางานทำและขาดโอกาสก้าวหน้าในสายงาน และ 7) บัณฑิตบางคนไม่มีคุณธรรม