การพัฒนาแนวทางการมีส่วนร่วมของผู้สูงอายุในการสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นผ่านเรื่องเล่า กรณีศึกษา ตำบลบ้านหนุน อำเภอสอง จังหวัดแพร่

บทคัดย่อ

               การศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นของตาบลบ้านหนุนใช้วิธีการเรื่องเล่าผนวกกับการวิจัยเชิงคุณภาพโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อค้นหาภูมิปัญญาท้องถิ่นจากประสบการณ์ชีวิตผู้สูงอายุปราชญ์ชาวบ้าน ค้นหาอุปสรรคที่ขัดขวางในการสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่น และร่วมสร้างแนวทางการสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่ความยั่งยืน โดยมีกลุ่มเป้าหมายเป็นปราชญ์ชาวบ้านผู้สูงอายุ 7 ท่าน เข้าสู่กระบวนการสัมภาษณ์ลุ่มลึกและสนทนากลุ่ม ซึ่งการเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายใช้วิธีการเฉพาะเจาะจงและแบบลูกโซ่ ข้อค้นพบที่เกิดขึ้นคือ ภูมิปัญญาท้องถิ่นตาบลบ้านหนุนสามารถแบ่งได้ 6 ด้านคือ ด้านการละเล่น ด้านการอนุรักษ์ป่า ภูมิด้านภาษาล้านนา ด้านประเพณีพิธีกรรม ด้านการทาสมุนไพร และด้านงานฝีมือ อย่างไรก็ตาม ตาบลบ้านหนุนต้องเผชิญกับอุปสรรคสาคัญในการรื้อฟื้นและสืบสานภูมิปัญญา คือ อิทธิพลของภาวะความทันสมัย ลัทธิบริโภคนิยมและวัถตุนิยม ช่องว่างระหว่างวัยระหว่างผู้สูงอายุกับเยาวชน และคาถามเกี่ยวกับความคุ้มค่าในการลงทุนเรื่องภูมิปัญญา ทั้งนี้ ผู้ร่วมวิจัยได้เสนอแนวทางในการสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นตาบลบ้านหนุนไว้หลายแนวทาง คือ การจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น การตั้งกลุ่ม ชมรม เครือข่ายที่มีกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง การพัฒนาตาบลสู่แหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศวัฒนธรรมโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน การให้ความสาคัญที่มากยิ่งขึ้นกับการบูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นส่วนหนึ่งของหลักสูตรในโรงเรียน โดยแนวทางเหล่านี้เป็นทางเลือกที่ตาบลบ้านหนุนสามารถนาไปพิจารณาต่อยอดภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่ความยั่งยืนได้