การจัดการทรัพยากรชุมชนเชิงพาณิชย์ของกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกข้าว อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

               การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระดับการรับรู้คุณค่าทรัพยากรชุมชนเชิงพาณิชย์ของกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกข้าว ศึกษาระดับการมีส่วนร่วมของกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกข้าวในการจัดการทรัพยากรชุมชน เชิงพาณิชย์ และศึกษาแนวทางการจัดการทรัพยากรชุมชนเชิงพาณิชย์ที่เหมาะสม สาหรับกลุ่มเกษตรกร ผู้ปลูกข้าว อาเภอแม่ทะ จังหวัดลาปาง ประชากรที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ กลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกข้าว กลุ่มตัวอย่างจานวน 397 คน เครื่องมือที่ใช้ในการรวบรวมข้อมูล คือ แบบสอบถามและแบบสัมภาษณ์ ใช้สถิติเชิงพรรณนาเพื่อบรรยายคุณลักษณะของข้อมูลที่ศึกษา ประกอบด้วย จานวนความถี่ ร้อยละ และค่าเฉลี่ย รวมทั้งใช้วิธีการสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่ม การสังเกตภาคสนามของผู้วิจัยและการสังเกตแบบมีส่วนร่วม
               ผลการวิจัยพบว่า ผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง มีอายุระหว่าง 51-60 ปี สถานภาพสมรส ส่วนใหญ่มีวุฒิการศึกษาระดับประถมศึกษา มีระดับการรับรู้คุณค่าทรัพยากรชุมชนเชิงพาณิชย์ของกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกข้าว ใน 3 ด้าน ประกอบด้วย 1) ระดับการรับรู้คุณค่าทรัพยากรชุมชนทางชีวภาพ 2) ระดับการรับรู้คุณค่าทรัพยากรชุมชนทางกายภาพ และ 3) ระดับการรับรู้คุณค่าทรัพยากรชุมชนที่สร้างขึ้นเองในภาพรวมอยู่ในระดับมาก ผลศึกษาระดับการมีส่วนร่วมของกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกข้าวในการจัดการทรัพยากรชุมชนเชิงพาณิชย์ อยู่ในระดับมาก โดยมีแนวทางการจัดการทรัพยากรชุมชนเชิงพาณิชย์ที่เหมาะสมสำหรับกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกข้าว คือ ควรมีการทาการเกษตรบนที่ดินอย่างสม่าเสมอทุกฤดูการผลิต ไม่ปล่อยที่ดิน ร้างไว้ เพราะการเกษตรอื่นๆ นอกเหนือจากการปลูกข้าว จะเป็นที่มาของรายได้ที่สาคัญของครอบครัวและชุมชน ควรให้ชาวบ้านจัดการตนเองเพื่อให้เกิดความเป็นเจ้าของทรัพยากรชุมชน โดยการส่งเสริม การจัดองค์กรชุมชนที่ดี อย่างมีประสิทธิภาพ และชุมชนควรมีอิสระที่จะใช้ประโยชน์ทรัพยากรชุมชน อีกทั้งควรให้ทุกคนในชุมชนมีส่วนร่วมในการสร้างอุดมการณ์การจัดการทรัพยากรชุมชน โดยอาจยก ความมั่นคงด้านต่างๆ ของครอบครัว ความสุข ความสัมพันธ์ที่ดีกับคนอื่นๆ มาเป็นอุดมคติในการดูแลรักษาและจัดการทรัพยากรในชุมชน ผ่านองค์ประกอบที่สาคัญ คือ การเตรียมการและการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การสื่อสาร กระบวนการและเครื่องมือ การเรียนรู้ การวัดผล และการยกย่องชมเชยและการให้รางวัล