ภูมิปัญญาท้องถิ่นในวัฒนธรรมชายแดนไทย-มาเลเซีย : กรณีศึกษาชุมชนโล๊ะจูด จังหวัดนราธิวาส

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นในชุมชนโล๊ะจูด อำ าเภอแว้ง จังหวัดนราธิวาส ซึ่งมีพื้นที่วัฒนธรรมติดตะเข็บชายแดนไทย-มาเลเซียและผืนป่าป่าบาลา ฮาลา ดำเนินวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยสังเกตลักษณะภูมิปัญญา และสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลแบบเจาะจง ได้แก่ ผู้นำชุมชน ช่างฝีมือ นักแสดง ชาวบ้าน แล้วนำามาวิเคราะห์เชิงพรรณนา ผลการศึกษา ภูมิปัญญาแต่ละด้านพบว่า ด้านศิลปะมีการผลิตหัตถกรรม เครื่องดนตรีจากวัสดุธรรมชาติในท้องถิ่น ผลิตกรงนกที่สะท้อนคุณค่าทางสุนทรียะ ด้านการจัดการมรดกทางวัฒนธรรม มีการก่อตั้งพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นโดยอดีตผู้นำชุมชน สืบต่อจนถึงอนุชนรุ่นหลังที่พยายามสืบทอดและจัดการด้วยตนเอง โดยไม่หวังพึ่งพารัฐมากนัก ด้านปรัชญาความเชื่อมีการสืบทอดศาสนาทั้งพุทธและอิสลาม ความเชื่อด้านการใช้ดนตรีตือรีรักษาโรคยังคงดำรงอยู่ ขณะที่พิธีเซ่นไหว้ของนายหนังตะลุง มุสลิมสิ้นสุดลงพร้อมการสลายตัวของหนังตะลุงในพื้นที่ ด้านภาษามีคำพูดที่ใช้ร่วมกันของคนไทยพุทธและมุสลิม ภูมิปัญญาท้องถิ่นเหล่านี้สะท้อนถึงวัฒนธรรมชายแดนไทย-มาเลเซียในเรื่องการบูรณาการวัฒนธรรม การเรียนรู้ข้ามวัฒนธรรม การแสดงตัวตนที่ผันแปรตามบริบท การสานใจร่วมกันระหว่างชาวพุทธกับมุสลิม ความอยู่รอดของภูมิปัญญาท้องถิ่นท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของสังคมใหม่