แนวทางการเสริมสร้างความรับผิดชอบต่อสังคมตามหลักบุญกิริยาวัตถุ

บทคัดย่อ

     การวิจัยเรื่องแนวทางการเสริมสร้างความรับผิดชอบต่อสังคมตามหลักบุญกิริยาวัตถุ มีวัตถุประสงค์ ๓ ข้อ คือ (๑) เพื่อศึกษาสภาพปัญหาเรื่องความรับผิดชอบต่อสังคมไทยในยุคปัจจุบัน (๒) เพื่อศึกษาหลักบุญกิริยาวัตถุในคัมภีร์พระพุทธศาสนา และ (๓) เพื่อเสนอแนวทางการเสริมสร้างความรับผิดชอบต่อสังคมไทยตามหลักบุญกิริยาวัตถุ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาข้อมูลจากเอกสารและการสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้ให้ข้อมูลสำคัญคือผู้ทรงคุณวุฒิจำนวน ๕ รูป/คน และประชาชนทั่วไปในเขตพื้นที่อำเภอเมืองนนทบุรี จำนวน ๑๖ คน

            ผลการวิจัยพบว่า สภาพปัญหาเรื่องความรับผิดชอบต่อสังคมไทยในยุคปัจจุบันมี ๓ ประการ คือ (๑) เห็นแก่ตัว ไร้น้ำใจ (๒) ไม่มีระเบียบวินัย เอารัดเอาเปรียบผู้อื่น และ (๓) การขาดสติ ไม่รู้จักควบคุมอารมณ์ตนเอง และคนในสังคมไทยยุคปัจจุบันมักไม่เข้าใจคำว่าบุญกิริยาวัตถุ แต่รู้จักคำว่าทาน ศีล และภาวนา ซึ่งคำว่าบุญกิริยาวัตถุมีปรากฏในสังคีติสูตร และปุญญกิริยาวัตถุสูตร โดยอรรถกถาจารย์ได้อธิบายเพิ่มว่า คือการบำเพ็ญบุญ ๓ อย่าง คือ ทานมัย สีลมัย ภาวนามัย ส่วนความรับผิดชอบต่อสังคม มี ๔ ระดับ คือ (๑) ความรับผิดชอบต่อหน้าที่ในการเป็นพลเมือง (๒) ความรับผิดชอบต่อครอบครัว (๓) ความรับผิดชอบต่อสถานศึกษา และ (๔) ความรับผิดชอบต่อมิตรสหาย  แนวทางการเสริมสร้างความรับผิดชอบต่อสังคมตามหลักบุญกิริยาวัตถุ ทำได้โดยรูปแบบ “LOVE Model” คือ ให้ความรู้เรื่องการบำเพ็ญบุญกิริยาวัตถุที่ถูกต้อง ในด้านการให้ทาน จัดกิจกรรมใส่บาตรร่วมกัน ลงพื้นที่บริจาคสิ่งของ ทำกิจกรรมสาธารณประโยชน์ สร้างช่องทางสื่อสารในโซเชียลมีเดียระหว่างวัดและชุมชน ด้านศีล ให้ทำตารางบันทึกพฤติกรรมประจำวัน ทำการประชาสัมพันธ์และรณรงค์ให้ร่วมมือกันปฏิบัติตามกฎกติกา ด้านภาวนา ให้จัดกิจกรรมฝึกเจริญสติ วิปัสสนาภาวนา โดยพระวิปัสสนาจารย์หรือวิทยากรที่มีความเชี่ยวชาญ สำหรับในสถานการณ์ปัจจุบันให้เน้นกิจกรรมแบบออนไลน์ สวดมนต์ ฟังธรรม นั่งสมาธิ หรือเดินจงกรมผ่านการไลฟ์สดทางเฟซบุ๊ค แอพพลิเคชั่นซูม หรืออื่น ๆ กระตุ้นให้เกิดความตื่นตัวและเข้าถึงการปฏิบัติภาวนาในวิถีใหม่มากขึ้น รวมทั้งทำกิจกรรมตามรูปแบบของแอพพลิเคชั่นที่เป็นตารางฝึกปฏิบัติ “Mind Gym” ที่เน้นการปฏิบัติบุญกิริยาวัตถุให้ครบทั้ง ๓ ประการในแต่ละวัน โดยเฉพาะการเจริญสติ ให้รู้เท่าทันอารมณ์ปัจจุบัน จนสามารถควบคุมอารมณ์ของตนเองได้ นำไปสู่การพัฒนาจิตให้เจริญขึ้นสู่ระดับปัญญา