พระพุทธรูปปางนาคปรก วิเคราะห์ข้อมูลและหลักฐานทางประวัติศาสตร์

บทคัดย่อ

     “นาค” คำที่มีความหมายต่างกันในประวัติศาสตร์อินเดีย และ ในตำนานวิทยาฮินดูในประวัติศาสตร์อินเดีย นาคคือชนเผ่าผสมมงโกล กำเนิดในที่ราบสูงประเทศอิหร่าน นาคในอินเดียเหนือเป็นสาขาของชนเผ่าอสูร ยกย่องอำนาจข้างฝ่ายมารดา นับถือลัทธิบูชางู จัดอยู่ในกลุ่มทิเบต-พม่า นาคในอินเดียเหนือมีความสัมพันธุ์กับพวกไซเถียน  ปกครองกันอยู่ในแถบที่มีความขัดแย้งก่อนพุทธกาล  ในตำนานวิทยาฮินดู นาคคืองูใหญ่ กินกบเป็นอาหาร อยู่ใต้บาดาล ฐานะมั่งคั่งร่ำรวย พระพุทธรูปปางนาคปรก คือ สัญลักษณ์ ที่ใครเห็นย่อมทราบว่าพระพุทธรูปอยู่ในพระอิริยาบถนั่งขัดสมาธิ หงายพระหัตถ์ทั้ง ๒ วางซ้อนกันบนพระเพลา มีพญานาค (งูใหญ่) แผ่พังพานปกคลุมเบื้องบนพระเศียร เหตุการณ์นี้เล่าตามพุทธประวัติหลังการตรัสรู้ผ่านไปสัปดาห์ที่ ๒ สัญลักษณ์นี้ แพร่หลายในกลุ่มประเทศเถรวาท เช่น ศรีลังกา พม่า ไทย ลาว กัมพูชา