รูปแบบการเสริมสร้างสุขภาวะเชิงพุทธของหน่วยอบรมประชาชนประจำตำบล (อ.ป.ต.) ในภาคเหนือ

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัย รูปแบบการเสริมสร้างสุขภาวะเชิงพุทธ ของหน่วยอบรมประชาชนประจำตำบล (อ.ป.ต.) ในภาคเหนือ มีวัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนาองค์ความรู้และสื่อสร้างเสริมสุขภาวะตามแนวพระพุทธศาสนาของหน่วยอบรมประชาชนประจำตำบลในภาคเหนือ เพื่อพัฒนานวัตกรรมสุขภาวะวิถีพุทธของหน่วยอบรมประชาชนประจำตำบล และเพื่อสร้างเครือข่ายความร่วมมือของหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสังคม กับกลไกการทำงานของหน่วยอบรมประชาชนประจำตำบลโดยผู้วิจัยได้ใช้รูปแบบคุณภาพ (Qualitative Research) เชิงปฏิบัติการ (Action Research โดยการบูรณาการแนวคิดทางพระพุทธศาสนากับศาสตร์สมัยใหม่และภูมิปัญญาท้องถิ่น การพัฒนาบทบาทของคณะสงฆ์ ในการเสริมสร้างสุขภาวะเชิงพุทธของหน่วยบรมประชาชนประจำตำบล ผลการศึกษา พบว่า การขับเคลื่อนงานของหน่วยอบรมประจำตำบลภาคเหนือ สอดคล้องกับนโยบายคณะสงฆ์และพันธกิจที่สำคัญ 8 ประการคือ ศีลธรรมและวัฒนธรรม สุขภาพและอนามัย สัมมาชีพ สันติสุข ศึกษาสงเคราะห์ สาธารณสงเคราะห์ กตัญญูกตเวทิตาธรรม สามัคคีธรรมโดยการบูรณาการกับโครงการขับเคลื่อนหมู่บ้านรักษาศีล 5 และการแผนการปฏิรูปกิจการคณะสงฆ์ เป็นวิธีการนำเอาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนามาประยุกต์ใช้ในการเสริมสร้างสุขภาวะให้มีประสิทธิภาพอย่างยั่งยืน หลักธรรมสำคัญที่สามารถนำมาประยุกต์ได้ เช่น ไตรสิกขา ภาวนา 4 เป็นต้น ซึ่งการบูรณาการหลักธรรมเพื่อเสริมสร้างสุขภาวะ จะเห็นได้ว่าการทำงานของหน่วย อ.ป.ต. ได้อาศัยการขับเคลื่อนงานที่ได้รับการสนับสนุนขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาครัฐ ผลการดำเนินงานจึงสะท้อนให้เห็นถึงผู้มีส่วนได้เสียของการขับเคลื่อนโครงการและกิจกรรม ได้แก่ หน่วยอบรมประชาชนประจำตำบล  ผลการดำเนินงานจึงสะท้อนให้เห็นถึงผู้มีส่วนได้เสียของการขับเคลื่อนโครงการและกิจกรรม การปฏิรูปกิจการคณะสงฆ์ การขับเคลื่อนหมู่บ้านรักษาศีล 5 ชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หน่วยงานภาครัฐ และเอกชน สถาบันการศึกษา ภายใต้การนำเครื่องมือการทำงาน ได้แก่ การประชุม การวิเคราะห์ SWOT เทคนิค AIC สนทนากลุ่มย่อย สารสนเทศ ศูนย์การเรียนรู้ และการอบรมเชิงปฏิบัติการ ทำให้การดำเนินงานขับเคลื่อนโครงการครั้งประสบความสำเร็จ ซึ่งปัจจัยความสำเร็จ ได้แก่ ทุนทางสังคม การมีส่วนร่วม การสร้างแกนนำพระสงฆ์และชุมชน การสร้างเครือข่าย และกำกับติดตามปรับกลยุทธ์ที่ยึดหยุ่น และยังพบอุปสรรคในการทำงาน ได้แก่ ระยะเวลา การขับเคลื่อนอย่างต่อเนื่อง สารสนเทศ ผลการดำเนินงานนำไปสู่การผลักดันนโยบาย ได้แก่ นโยบายการส่งเสริมหน่วยอบรมประชาชนประจำตำบล นโยบายขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และการพัฒนาหน่วยอบรมประชาชนเพื่อประชารัฐ เพื่อการเสริมสร้างสุขภาวะเชิงพุทธอย่างยั่งยืนต่อไป