ศึกษาวิเคราะห์คติความเชื่อเรื่องป่าหิมพานต์ ที่มีอิทธิพลต่องานพุทธศิลป์ล้านนา

บทคัดย่อ

               บทความวิจัยนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อทาการศึกษาคติความเชื่อเรื่องป่าหิมพานต์ที่มีอิทธิพลต่องานพุทธศิลป์ล้านนา มีจุดประสงค์ในการวิจัย 3 ข้อ คือ 1. เพื่อศึกษาความเป็นมาและคติความเชื่อเรื่องป่าหิมพานต์ 2. เพื่อศึกษาลักษณะรูปแบบงานพุทธศิลป์ล้านนา 3. เพื่อศึกษาวิเคราะห์คติความเชื่อเรื่องป่าหิมพานต์ที่มีอิทธิพลต่องานพุทธศิลป์ล้านนา โดยศึกษาและรวบรวมข้อมูลจากพระไตรปิฎก คัมภีร์ และหนังสือหรือตาราอื่นๆ รวมไปถึงค้นคว้าข้อมูลผ่านทางอินเตอร์เน็ต ที่มีข้อมูลเกี่ยวกับความเชื่อเรื่องของป่าหิมพานต์ ตลอดจนการสอบถามจากผู้รู้ในเชิงวิชาการและผู้ทรงคุณวุฒิในสายงานพุทธศิลปกรรมและสายงานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อนาเสนอที่มาของคติความเชื่อและอิทธิพลของป่าหิมพานต์ที่ส่งผลต่อการสร้างงานพุทธศิลป์ในดินแดนล้านนา เพื่อเป็นแนวทางในการศึกษาและการปฏิบัติพัฒนาในเชิงอนุรักษ์ต่อไป
                ผลของการศึกษา พบว่า คติความเชื่อเรื่องป่าหิมพานต์ หรือสัตว์พิสดารนั้นมีกันหลายชนชาติและความคิดนั้นอาจมาพ้องกันเข้าโดยบังเอิญ หรือให้อิทธิพลกันในทางความคิด แต่ลักษณะฝีมือทางช่างและศิลปะการตกแต่งแปลกกันออกไป มีหลักฐานปรากฏตั้งแต่ยุคอียิปต์ มีเทพรูปร่างเป็นมนุษย์หัวเป็นรูปสัตว์ต่างๆ ชนชาติกรีกในยุคต่อมาก็ปรากฎสัตว์พิสดารในตานาน กรีกเป็นชนชาติแรกที่เชื่อมระหว่างยุโรปกับเอเชียให้เดินทางไปมาถึงกันได้ มีการแลกเปลี่ยนความคิดความเชื่อในด้านต่างๆ ความเชื่อเรื่องของสัตว์พิสดารจึงแพร่ขยายเข้ามาในเอเชีย ในส่วนของประเทศไทยเรานั้นความเชื่อเรื่องของสัตว์ประหลาดทั้งหลายนั้นมาพร้อมๆกับการเข้ามาของพระพุทธศาสนาจากอินเดีย หลักฐานที่ชัดเจนที่กล่าวถึงสัตว์หิมพานต์คือไตรภูมิกถา จักรวาลทีปนี เป็นต้น
                คติความเชื่อเรื่องป่าหิมพานต์ส่งอิทธิพลต่อการประดับตกแต่งศาสนสถานด้วยเหล่าสัตว์หิมพานต์ เพื่อเสริมแนวคิดการจาลองวัดให้เป็นดังจักรวาลให้มีความสมบูรณ์ และด้วยเชื่อว่าสัตว์เหล่านี้เป็นสัตว์วิเศษ มีอานาจ พละกาลังมาก สามารถปกป้องคุ้มครองอาคารศาสนสถานและผู้ที่เคารพนับถือให้รอดพ้นจากภยันตรายต่างๆได้ ในอีกด้านหนึ่งเพื่อให้เกิดความสวยงามตระการตา ช่วยสร้างจินตภาพถึงดินแดนสรวงสวรรค์ ช่วยน้อมนาผู้คนให้เกิดความศรัทธาเลื่อมใส ประพฤติปฏิบัติตนอยู่ในศีลธรรม สั่งสมบุญบารมีเพื่อเป็นเครื่องช่วยนาทางให้ไปเกิดในภพภูมิที่สูงขึ้นหรือหลุดพ้นจากวัฏสงสารอันเป็นเป้าหมายสูงสุดของพุทธศาสนาคือพระนิพพาน