การพัฒนารูปแบบการจัดการความรู้ของกลุ่มผู้สูงอายุเพื่อเสริมสร้างทุนทางปัญญา ในการจัดการศึกษาตลอดชีวิต

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาข้อมูลทั่วไปและสภาพปัจจุบันในการจัดการความรู้ของกลุ่มผู้สูงอายุเพื่อเป็นทุนทางปัญญาในการจัดการศึกษาตลอดชีวิต 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการจัดการความรู้กลุ่มผู้สูงอายุเพื่อเสริมสร้างทุนทางปัญญาในการจัดการศึกษาตลอดชีวิต 3) เพื่อประเมินและปรับปรุงรูปแบบการจัดการความรู้กลุ่มผู้สูงอายุเพื่อเป็นทุนทางปัญญาในการจัดการศึกษาตลอดชีวิต ผลการวิจัยพบว่า
ชุมชนต่างๆ ในจังหวัดเชียงใหม่มีรูปแบบเฉพาะในการค้นหา และการถ่ายทอดองค์ความรู้จากทุนทางปัญญา ของแต่ละชุมชน โดยผ่านกิจกรรมการเรียนรู้ที่เกี่ยวข้องกับประเพณี วัฒนธรรม อาชีพ บริบทในการดำเนินชีวิต ปราชญ์ผู้รู้ในชุมชน ซึ่งกระบวนการเรียนรู้นั้นเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เป็นการเรียนรู้ตามอัธยาศัย โดยอาศัยปัจจัยต่างๆ รอบชุมชน คอยเอื้อให้เกิดการถ่ายทอดองค์ความรู้
รูปแบบการจัดการความรู้ของกลุ่มผู้สูงอายุเพื่อเสริมสร้างทุนทางปัญญาในการจัดการศึกษาตลอดชีวิต มีองค์ประกอบสำคัญ ๓ องค์ประกอบคือ ๑) การค้นหาทุนทางปัญญา S (Search for Intellectual Knowledge) มีหน่วยย่อย ประกอบด้วย (๑.๑) การสร้างโอกาส เพื่อเอื้อให้เกิดการพบปะพูดคุยกันของกลุ่มผู้สูงอายุ (Socialization) (๑.๒) กระบวนการส่งเสริมให้เกิดการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ที่น่าสนใจ อันเกิดจากประสบการณ์ วิถีการดำเนินชีวิตและการประกอบอาชีพผ่านกิจกรรมสนทนากลุ่ม (Externalization) (๑.๓) การค้นหาและรวบรวมองค์ความรู้เฉพาะ ที่น่าสนใจจากประสบการณ์ของผู้สูงอายุรายบุคคล ผ่านการสัมภาษณ์เชิงลึก (In Depth Interview) เพื่อให้ได้องค์ความรู้ที่มีมิติลุ่มลึก รวบรวม กลั่นกรอง เพื่อจัดทำเป็นสารสนเทศของทุนปัญญา (Combination of Intellectual Capital) ๒) ขั้นจัดการศึกษาตลอดชีวิต L (Learning Life Long Education) คือการนำสารสนเทศของทุนทางปัญญามาวิเคราะห์จัดทำเป็นหลักสูตรระยะสั้น และนำไปจัดกระบวนการเรียนรู้เพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้กลับสู่คนในชุมชนและบุคคลที่สนใจ โดยมีจุดมุ่งหมายของการถ่ายทอดเพื่อส่งเสริมทักษะขั้นพื้นฐานในการดำเนินชีวิต ได้แก่ทักษะในการประกอบอาชีพ (Occupational skills), ทักษะในการดำเนินชีวิต (Life skills), ทักษะเพื่อพัฒนาสังคมและชุมชน (Development and community skills) ๓) ขั้นสะท้อนกลับการเรียนรู้ R (Reflection) ใช้การวัดผลตามจุดมุ่งหมายที่คาดหวังในการเรียนรู้ ได้แก่ทักษะขั้นพื้นฐานในการดำเนินชีวิต ประกอบด้วย ๑) ทักษะชีวิต ๒) ทักษะในการพัฒนาอาชีพ ๓) ทักษะเพื่อพัฒนาสังคมและชุมชน ซึ่งการสะท้อนกลับการเรียนรู้นี้สามารถเกิดขึ้นตลอดในทุกขั้นตอนของรูปแบบ เพื่อให้เกิดการปรับปรุง พัฒนา ให้ตรงกับความต้องการเรียนรู้และการนำไปใช้ตามวัตถุประสงค์ของผู้เรียน