การวิเคราะห์และจัดกลุ่มความรู้ภูมิปัญญาด้านการแพทย์พื้นบ้านของกลุ่มชาติพันธุ์ในล้านนา
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยเรื่องการวิเคราะห์และการจัดกลุ่มความรู้ด้านการแพทย์พื้นบ้านของกลุ่มชาติพันธุ์ในล้านนา มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และจัดกลุ่มความรู้ด้านการแพทย์พื้นบ้านของกลุ่มชาติพันธุ์ในล้านนา ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพโดยใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหามีแบบวิเคราะห์ภูมิปัญญาด้านการแพทย์พื้นบ้านของกลุ่มชาติพันธุ์ในล้านนาเป็นเครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูลจากทรัพยากรสารสนเทศ จำนวน 256 ชื่อเรื่อง ซึ่งมีวิธีการวิเคราะห์ผลการวิจัย ดังนี้ 1) การสังเคราะห์กลุ่มเนื้อหาที่ได้จากการวิเคราะห์เนื้อหาตามแนวทางการจัดหมวดหมู่ความรู้โดยใช้แนวทางการจัดระบบความรู้แบบดั้งเดิม (Traditional approach) ผลการวิเคราะห์ได้กลุ่มคำศัพท์ จำนวน 1,858 คำ สามารถจัดกลุ่มเนื้อหาได้ 16 กลุ่ม พบว่า กลุ่มเนื้อหาที่มีคำศัพท์มากที่สุด คือ กลุ่มสมุนไพรบำบัด จำนวน 789 คำ คิดเป็นร้อยละ 42.47 กลุ่มความเชื่อและวิธีอธิบายการเจ็บป่วย จำนวน 367 คำ คิดเป็นร้อยละ 19.75 และกลุ่มยาสมุนไพรรักษาโรค จำนวน 177 คำ คิดเป็นร้อยละ 6.30 2) นำผลการจัดกลุ่มเนื้อหามาจัดกลุ่มความรู้ตามแนวทางการจัดระบบความรู้ พิจารณาตามแนวทางการจัดหมวดหมู่ความรู้ โดยบูรณการณ์แนวคิดการจัดหมวดหมู่แบบฟาเซท ในการสังเคราะห์กลุ่มเนื้อหาของทรัพยากรสารสนเทศโดยวิเคราะห์แนวคิดที่มีอยู่ทั้งหมด แล้วพิจารณาจัดกลุ่มความรู้ที่วิเคราะห์ตามลำดับขั้นสามารถจัดกลุ่มความรู้ได้ ดังนี้ (1) 13 หมวด (2) 77 หมวดย่อย (3) 277 หมู่ (4) หมู่ย่อยที่ 1 จำนวน 994 หมู่ย่อย (5) หมู่ย่อยที่ 2 จำนวน 128 หมู่ย่อย และ (6) หมู่ย่อยที่ 3 จำนวน 6 หมู่ย่อย
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Journal of Information and Learning ดำเนินการโดยสำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายลิขสิทธิ์ โดยเจ้าของลิขสิทธิ์จะมีสิทธิในการทำซ้ำ ดัดแปลง และเผยแพร่งานบทความ ทั้งรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ การทำฉบับสำเนา การแปล และการผลิตซ้ำในรูปแบบต่างๆ ลิขสิทธิ์บทความเป็นของผู้เขียนและสำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี วารสารฯ ขอสงวนสิทธิ์ในการพิจารณาตีพิมพ์ตามความเหมาะสม รวมทั้งการตรวจทานแก้ไข การปรับข้อความ หรือขัดเกลาภาษาให้ถูกต้องตามเกณฑ์ที่กำหนด สำหรับผลการวิจัยและความคิดเห็นที่ปรากฏในบทความถือเป็นความคิดเห็นและอยู่ในความรับผิดชอบของผู้เขียน
References
Anuson, A. (2020). The use of Mo Lam Song local wisdom for holistic health care in Khamsri Village, Nongkungsri District, Kalasin Province. Academic Journal of Mahamakut Buddhist University Roi Et Campus, 9(2), 289-303. https://so01.tci-thaijo.org/index.php/AJMBU/article/view/206414
Broughton, V. (2006). Essential Classification [Electronic version] (2nd ed). Facet.
Chowdhury, G. G. (2010). Introduction to modern information retrieval. Facet.
Department of Cultural Promotion. (2021, July 10). National intangible cultural heritage. Intangible cultural heritage of Thailand. https://ich-thailand.org/heritage/national
Department of Social Development and Welfare. (2019, February 1). Phǣn patibat rātchakān pračham pīngoppramān Phō̜.Sō̜. 2562 [Annual Action Plan 2019]. Department of Social Development and Welfare. https://dsdw.go.th/Data/ContenttableFiles/Files/0e355rgh.pdf
Desomsuk, P. (2014). Ekkasān kānsō̜n chut wichākān wičhai thāng nithētsāt (Chabap prap prung khrang thī 1) [Handout in research of communication arts (revised edition 1)]. Sukhothai Thammathirat Open University
Hjorland, B., & Pedersen, N. (2005). A substantive theory of classification for information retrieval. Journal of Documentation, 61(5), 582-597. https://doi.org/10.1108/00220410510625804
Hongsiri, A., Rodpo, P., Duanyai, S., & Kaewnoi, A.(2020). Kui ethnic indigenous healers' wisdom: A case study of seven indigenous or folk healers in Prasat subdistrict, Huai Thab Than district, Si Sa Ket Province. Journal of Thai Traditional and Alternative Medicine, 18(1), 166-179. https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JTTAM/article/view/241908
Itdhiphol, A., Khanittanan, W., & Thairat, S. (2014). Speech acts from soul recalling in therapeutic ceremonies of the Phu-Thai Shamans. Parichart Journal, 5(2), 60-82. https://so05.tci-thaijo.org/index.php/parichartjournal/article/view/43024
Kumar, K. (1985). Theory of Classification. Vani Education Book.
Leksoomboon, K. (2017). Khlang phūm panyā di čhi than: krabūankān raksā dōi mō̜ phư̄nbān lān nā [Digital wisdom archive: Treatment process by Lanna traditional healers]. Social Research Institute of Chiang Mai University.
Leksomboon, K. (2019). Kansueksa phumpanya kan dulae raksa sukkhaphap khong klum chattiphan Thai Khuen nai Prathet Thai Satharanarat Haeng Sahaphap Mian Ma Lae Satharanarat Prachathippatai Prachachon Lao [A study of the health care wisdom of the Tai Khun ethnic group in Thailand Myanmar and Lao]. Social Research Institute of Chiang Mai University.
Luo, A. (2019, June 18). What is content analysis and how can you use it in your research?. Scribbr. https://www.scribbr.com/methodology/content-analysis
Ministry of Social Development and Human Security. (2014, October 1). Phaen maebot kan phatthana klum chattiphan nai prathet thai (Phō̜.Sō̜. 2558-2560) Ethnic group development master plan In Thailand (2015-2017). Department of Health: Ministry of Public Health. https://hhdc.anamai.moph.go.th/th/master-plan-for-ethnic-development-in-thailand
Nammuang, J., & Wohansaovapak, M. (2019). The phapsa notes of folk medicine at Huaykaew Sub-district, Phukamyao District in Phayao Province. Journal of SaengKhomKham Buddhist Studies, 4(1), 77-88. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/jsbs/article/view/243252
Nanthaphichai, S. (2011). Conceptual framework for the knowledge management system for Thai traditional medicine [Unpublished doctoral dissertation]. Khon Kaen University.
National Health Commission Office of Thailand. (2017). Yutthasāt kānphatthanā phūmpanyā thai sukkhaphāp withī Thai chabap thī sām Phō̜.Sō̜. 2560-2564̄ [Strategy for developing Thai wisdom Thai health no.3 (2017-2021)]. National Health Commission Office of Thailand.
Nuntapichai, S., Manmart, L., & Vongprasert, C. (2014). Using facet classification approach for organizing knowledge of Thai traditional medicine. Journal of Social Sciences and Humanities Research in Asia, 20(1), 113-160. https://www.tci-thaijo.org/index.php/psujssh/article/view/63995
Panommit, P. (2017). Developing ontology for knowledge of Lanna textiles [Master's thesis, Chaing Mai University]. Chaing Mai University Digital Collection (CMUDC). https://cmudc.library.cmu.ac.th/frontend/Info/item/dc:126337
Phatisena, T., Bureemas, J., & Wongwarissara, P. (2018). Kan chatkan khwamru phumpanya mo phuenban phuea kan dulae sukkhaphap baep ong ruam: Korani sueksa Mueang Na SaiThong Nakhon Luang Wiang Chan Satharanarat Prachathippatai Prachachon Lao [Knowledge management of folk healer for holistic health care: A case study NaXaithong Distric, Vientiane Capital, Lao People’s Democratic Republic]. Institute Nakhon Ratchasima Rajabhat University, Departmen of Cultural Promotion Ministry of Culture.
Phichiansunthon, K. (2008). Kānphǣt phǣn Thai [Thai traditional medicine].Saranukromthai, 33, 267-307.
Phon-ngam, P. (2018). Processes for transferring folk medicine healers’ wisdom about the use of herbs for treatment in communities of Loei Province. Academic Journal of Humanities and Social Sciences Burapha University, 26(52), 1-27. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/husojournal/article/view/145927
Promsiri, N., & Arayapan, W. (2021). Analysis and classification of knowledge in Lanna Khaw. Chiang Mai University Journal of Humanities, 22(2), 115-136. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/JHUMANS/article/view/244852
Saikham, O. (2023). Ontology developed for textile knowledge of highland ethnic groups [Master's thesis, Chaing Mai University]. Chaing Mai University Digital Collection (CMUDC). https://cmudc.library.cmu.ac.th/frontend/Info/item/dc:169606
Sitthikriengkrai, M. (2000). Kān plīanplǣng læ wiwatthanākān khō̜ng rabop kānphǣt nai phāk nư̄a: Rāingān khrōngkān wičhai [Changes and evolution of the medical system in the North of Thailand]. Social Research Institute of Chiang Mai University.
Songnok, T., Channete, N. (2018). Local wisdom in treatment of traditional chemists in Nakhon Ratchasima. NRRU Community Research Journal, 12(3), 124-135. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/NRRU/article/view/115075
Soontarawong, P., & Kabmala, M. (2014). An analysis of knowledge agricultural local wisdom. Maejo University.
Sumpunyo, C., & Pantong, A. (2007). Phǣt phǣn Thai: Kānʻanurak phūmpanyā læ sư̄p sān thāng lư̄ak sukkhaphāp phǣn Thai [Thai traditional medicine: Preserving wisdom and continuing traditional Thai health options]. Mahamakut Buddhist University Lanna Campus.
Sumridpeam, P., & Intra, A. (2017). Medicinal plants and traditional herbal formulas of Tai Yong in Lamphun Province. KKU Science Journal, 46(2), 302-316. https://ph01.tci-thaijo.org/index.php/KKUSciJ/article/view/249882
Suriyawong, W., Punfa, W., Srihomtri, K., Polnarat, S., & Khanaree, C. (2019, January 21). The study of health care wisdom of the Tai in northern Thailand. School of Traditional and Alternative Medicine. https://www.stam2002.com/medicine-detail.php?id=37
Suthinirunkul, C. (2002). Content analysis of information science. In Research in information science. Sukhothai Thammathirat Open University.
Tamprawat, S. (2015). Content analysis. National Science and Technology Development Agency.
Taoprasert, T., & Taoprasert, K. (2004). Tamrā kānphǣt phư̄nbān lān nā sākhā mō̜yā (chut khrōngkān wičhai kānphǣt phư̄nbān læ kānphǣt chon phao phāk nư̄a) [Lanna folk medicine textbook, northern folk medicine and tribal medicine research project series (Vols. 1-3)]. Research Fund Office, Health Promotion Fund Office and the College of Traditional and Alternative Medicine Chiang Rai Rajabhat University.
Taoprasert, T., Taoprasert, K., & Sarobol, S. (2007). Kwā čha pen…kānphǣt phư̄nbān lān nā [Until it becomes...Lanna folk medicine]. Wanida kanphim.
Thepwan, W. (2010). Phoom panya Kanpat dan sukapab kumchattipan nai anuphumipak lum nam kong [Traditional medical wisdom on ethnic health in the Mekong Subregion]. Regional Development Strategies Faculty of Social Sciences Chiang Rai Rajabhat University.
Thongtao, K. (2016). The roles and existence of herbal healers: A case study of Bru and Thai Isan [Master's thesis, Chulalongkorn University]. Chulalongkorn University Intellectual Repository (CUIR). https://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/55188
Tocomnust, P. (2021). Kānphǣt phư̄nbān lān nā [Traditional Lanna Medical]. Art and Culture Center of Chiang Mai Rajabhat University.
UNESCO. (2003, October 1). Intangible cultural heritage. UNESCO. https://ich.unesco.org/en/what-is-intangible-heritage-00003
Untong, A. (2006). Khwāmrū khō̜ng phǣt phư̄nbān lān nā læ thānkhō̜mūn phǣt phư̄nbān lān nā khō̜ng čhangwat Chīang Mai [Knowledge of Lanna traditional medicine and the database of Lanna traditional medicine in Chiang Mai province]. Social Research Institute of Chiang Mai University.
World Health Organization. (2014, May 15). WHO traditional medicine strategy: 2014-2023. WHO. https://www.who.int/publications/i/item/9789241506096