การแพทย์พื้นบ้านในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา: ภูมิปัญญาการรักษาและการพัฒนาสู่รูปแบบการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมสุขภาพ

บทคัดย่อ

ประเทศไทยถือได้ว่าเป็นผู้นำด้านการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ทั้งการแพทย์แผนปัจจุบันและแพทย์พื้นบ้าน ด้วยเหตุนี้จึงเกิดการรื้อฟื้นและให้ความสำคัญกับแพทย์พื้นบ้านมากยิ่งขึ้น อย่างไรก็ดีการรักษาด้วยรูปแบบการบริหารจัดการแบบเดิม อาจยังไม่สามารถรองรับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมสุขภาพให้สมบูรณ์ได้ บทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจความสำคัญและสถานการณ์การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมสุขภาพในประเทศไทย  ศึกษามรดกภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาและวิเคราะห์แนวทางการพัฒนาการแพทย์พื้นบ้านในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาสู่รูปแบบการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมสุขภาพ โดยเก็บรวบรวมข้อมูลจากวิทยากรตามที่ได้กำหนดคุณสมบัติไว้ จำนวน รวม 25 คน  พบว่า การท่องเที่ยวเชิงสุขภาพในประเทศไทยนั้นประกอบด้วย การท่องเที่ยวเชิงบำบัดรักษาสุขภาพหรือเชิงการแพทย์ (Medical Tourism) และการท่องเที่ยวเชิงส่งเสริมสุขภาพ (Wellness Tourism)  ซึ่งประกอบไปด้วยภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านมีการรักษาใน 7 ลักษณะ ได้แก่ 1. นวดประคบ 2. นวดเหยียบไฟ  3. นวดถากไม้ 4. นวดไทย 5. อยู่ไฟหลังคลอด 6. พ่นยา/กวาดยา/เป่ามนต์ 7. รักษาตามธาตุเจ้าเรือน นอกจากการรักษาด้วยสมุนไพร และกรรมวิธีทางการแพทย์แล้ว ยังมีการสร้างขวัญและกำลังใจด้วยความเชื่อทางศาสนาทั้งพระพุทธศาสนาและศาสนาอิสลาม ส่วนแนวทางในการพัฒนาการแพทย์พื้นบ้านในจังหวัดพระนครศรีอยุธยานั้น พบว่า การบริการและผลิตภัณฑ์ของแพทย์พื้นบ้านยังไม่ได้รับการประชาสัมพันธ์เท่าที่ควร อีกทั้งขาดข้อมูลศูนย์กลางประสานงานนักท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมสุขภาพต่างถิ่น หรือชาวต่างประเทศ การพัฒนารูปแบบสู่การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมสุขภาพจึงควรมุ่งเน้นการจัดทำฐานข้อมูลออนไลน์ เพื่อสร้างเครือข่ายการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม และทำให้นักท่องเที่ยววางแผนการท่องเที่ยวได้ นอกจากนี้ ยังควรเปิดช่องทางการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ของแพทย์พื้นบ้านให้กว้างขวางมากยิ่งขึ้นด้วย