อาหารพื้นเมืองเชียงใหม่ในมิติประวัติศาสตร์และการท่องเที่ยว

บทคัดย่อ

วัฒนธรรมอาหาร คือ การประดิษฐ์จากความจงใจของมนุษย์เพื่อเป็นเครื่องแสดงถึงอัตลักษณ์วัฒนธรรมที่เน้นย้ำความแตกต่างจากสังคมอื่น ทั้งรูปลักษณ์อาหาร รูปแบบการรับประทาน ค่านิยมในรสชาติ หรืออื่นใดที่มีรูปแบบเฉพาะของแต่ละท้องถิ่น ซึ่งวัฒนธรรมอาหารยังมีความสัมพันธ์ต่อระบบสังคมที่สะท้อนผ่านการกำหนดรูปแบบอาหาร การจัดสำรับอาหาร และวิสัยการรับประทาน ตลอดจนการถูกใช้เป็นเครื่องมือเพื่อตอบสนองต่อสถานการณ์ทางสังคมมาทุกยุคสมัย ดังเห็นได้ว่าอาหารพื้นเมืองเชียงใหม่เป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์ที่ยังคงดำรงอยู่ในชีวิตประจำวันของชาวเชียงใหม่และลื่นไหลไปตามพลวัตหรือกระแสนิยมทางสังคมมาอย่างต่อเนื่อง และปัจจุบันวัฒนธรรมอาหารยังถูกใช้เป็นเครื่องมือสร้างกิจกรรมทางการท่องเที่ยวและสร้างการเติบโตทางเศรษฐกิจ อาหารพื้นเมืองเชียงใหม่จึงมีบทบาทต่อสังคมในมิติประวัติศาสตร์และการท่องเที่ยว

บทความนี้จึงเป็นการนำเสนอการศึกษาวิเคราะห์บทบาทอาหารพื้นเมืองเชียงใหม่ในการตอบสนองต่อระบบสังคมทั้งในประวัติศาสตร์และการท่องเที่ยวของจังหวัดเชียงใหม่ โดยใช้กระบวนวิทยาทางสังคมศาสตร์ด้วยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) ประกอบด้วยเนื้อหา 4 ประเด็นหลัก ได้แก่  1) พื้นฐานวัฒนธรรมอาหารพื้นเมืองเชียงใหม่  2) บทบาทอาหารพื้นเมืองเชียงใหม่ 3) อาหารพื้นเมืองเชียงใหม่ในยุคการท่องเที่ยว และ 4) อาหารพื้นเมืองกับประสบการณ์การท่องเที่ยวในจังหวัดเชียงใหม่ ผลการวิเคราะห์เป็นการตอกย้ำถึงการปรับเปลี่ยนบทบาทของอาหารพื้นเมืองเชียงใหม่ โดยเฉพาะวัฒนธรรมอาหารในรูปแบบขันโตกที่ได้สะท้อนถึงอำนาจทางสุนทรียศาสตร์มีอิทธิพลต่อการสร้างประสบการณ์การท่องเที่ยว ขณะที่วัฒนธรรมอาหารพื้นเมืองในคุ้มเจ้านายฝ่ายเหนือยังไม่เป็นที่รับรู้มากนัก จึงควรนำมาส่งเสริมกิจกรรมด้านการท่องเที่ยวของจังหวัดเชียงใหม่เพื่อสร้างประสบการณ์อาหารอาหารพื้นเมืองที่หลากหลายเพิ่มขึ้น