ผู้สูงอายุกับความยากจนในครัวเรือนไทย

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความยากจนของผู้สูงอายุในครัวเรือนไทย ประกอบด้วยความยากจนเชิงสัมบรูณ์และความยากจนเชิงสัมพัทธ์ และศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางประชากร รวมทั้งปัจจัยทางสังคมเศรษฐกิจกับการเป็นครัวเรือนที่ยากจน ซึ่งมีรายได้ต่ำกว่าเส้นความยากจนของประเทศ ข้อมูลที่ใช้ในการศึกษาเป็นข้อมูลทุติยภูมิจากการสำรวจสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือนไทย ในปี พ.ศ. 2543 และปี พ.ศ. 2554 โดยสำนักงานสถิติแห่งชาติ ลักษณะครัวเรือนในการศึกษานี้แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่ 1. ครัวเรือนผู้สูงอายุ 2. ครัวเรือนหลากหลายช่วงวัย 3. ครัวเรือนที่ไม่มีผู้สูงอายุ ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าระหว่างปี พ.ศ. 2543 และ ปี พ.ศ. 2554 จำนวนครัวเรือนที่มีฐานะยากจนได้ลดจำนวนลงอย่างรวดเร็ว แต่ความเหลื่อมล้ำของการกระจายรายได้ระหว่างครัวเรือนลดลงในอัตราที่ช้ากว่า  นอกจากนี้เมื่อทำการวิเคราะห์ถดถอยโลจิสติก พบว่าปัจจัยที่ทำให้ครัวเรือนมีโอกาสเป็นครัวเรือนยากจน ได้แก่ 1) การที่มีจำนวนสมาชิกในครัวเรือนเพิ่มขึ้น 2) การมีหัวหน้าครัวเรือนเพศหญิง 3) ครัวเรือนที่มีหัวหน้าครัวเรือนอายุต่ำกว่า 35 ปี และครัวเรือนที่มีหัวหน้าครัวเรือนอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป 4) การที่หัวหน้าครัวเรือนประกอบอาชีพหลักในภาคเกษตร 5) ครัวเรือนในเขตชนบท 6) ครัวเรือนในเขตกรุงเทพมหานครและครัวเรือนในเขตภูมิภาค เมื่อเปรียบเทียบกับครัวเรือนในภาคกลาง  สำหรับครัวเรือนผู้สูงอายุไม่มีความสัมพันธ์กับการเป็นครัวเรือนที่ยากจน  ดังนั้นเพื่อแก้ปัญหาความยากจนของครัวเรือน รัฐควรต้องให้ความสำคัญในการกำหนดนโยบายเพื่อแก้ปัญหาความเหลื่อมล้ำของการกระจายรายได้เป็นสำคัญ